Tot zo’n vijftien jaar geleden kregen patiënten op de intensive care (IC) vaak hoge doseringen zuurstof toegediend. Met extra zuurstof werd de kans op zuurstoftekort immers veel kleiner. Maar in 2008 ontstond er ineens grote twijfel, vertelt Angelique de Man, intensivist in Amsterdam UMC. ‘In dat jaar werden de resultaten gepresenteerd van een baanbrekende studie naar het effect van hyperoxie op de IC. Dat is zuurstofvergiftiging door een te hoge druk. Er bleek een verband te zijn tussen hoge zuurstofgehalten in het bloed en hogere sterfte. Te veel zuurstof leidt tot vaatvernauwing en dus minder doorbloeding en veroorzaakt oxidatieve stress, een gevaarlijke stofwisselingstoestand.’
Deze studie – zie de tweede link onderaan – bleek een flinke eyeopener voor de IC-wereld. Wereldwijd gingen wetenschappers zich verdiepen in de effecten en risico’s van zuurstoftoediening op de IC. Zo ook Amsterdam UMC, met subsidie van GGG. De Man, coördinerend onderzoeker van deze studie, onderzocht met haar collega’s twee verschillende streefwaarden. ‘De laagnormale met een zuurstofdruk tussen 8 en 12 kilopascal en de hoognormale tussen de 14 en 18 kilopascal. De zuurstofdruk in het bloed is een nauwkeuriger maat dan het zuurstofgehalte.’
‘Op congressen is onze studie een hot topic. Gelukkig geeft dit onderzoek meer duidelijkheid over beademing op de IC.’
In totaal werden in Amsterdam UMC, Franciscus Gasthuis & Vlietland, de Noordwest Ziekenhuisgroep en Tergooi Ziekenhuizen 400 IC-patiënten met het systemisch inflammatoir responssyndroom (SIRS) in de studie opgenomen. Bij SIRS gaat het om een algemene ontstekingsreactie die bijvoorbeeld het gevolg kan zijn van een trauma, reanimatie of infectie. De Man zegt dat heel veel IC-patiënten onder deze categorie vallen. Via loting kreeg de helft van de deelnemers de laagnormale zuurstofbehandeling en de anderen de hoognormale.
Inmiddels hebben de onderzoekers hun bevindingen gepubliceerd in het gerenommeerde Journal of the American Medical Association (JAMA) van augustus 2021. Ook heeft De Man de onderzoeksresultaten op drie belangrijke internationale congressen gepresenteerd.
‘Een daarvan was van de European Society of Intensive Care Medicine. Daar werd onze studie als een hot topic gebracht. Ook zien we dat de resultaten worden meegenomen in de meta-analyses. Gelukkig geeft ons onderzoek meer duidelijkheid op de IC.’
De onderzoekers vergeleken beide groepen met elkaar. Volgens De Man waren er geen verschillen in mortaliteit. ‘Wel deed de groep patiënten met de hoognormale zuurstofbehandeling het beter qua orgaanfunctie, maar niet significant. Andere studies hebben de afgelopen jaren nog eens bevestigd dat bij heel hoge en heel lage zuurstofdrukken de mortaliteit echt toeneemt. Onze conclusie is dan ook dat je tussen de 8 en 18 kilopascal veilig zit. Vermijd gewoon de extremen.’