Katrien Grünberg, hoogleraar Pathologie, Radboudumc:

‘Moleculaire diagnostiek is helaas nog niet voor iedere kankerpatiënt bereikbaar’

De ontwikkelingen op het gebied van precision oncology gaan razendsnel. Bovendien zijn deze doelgerichte kankerbehandelingen veelbelovend. Moleculaire diagnostiek is essentieel om te kunnen bepalen welke patiënten er baat bij zullen hebben. Uit de PATH-studie blijkt dat deze vormen van diagnostiek en behandeling in Nederland van goede kwaliteit zijn maar helaas nog niet voor iedere patiënt bereikbaar.

Doordat de kennis van het moleculaire mechanisme van kanker een grote vlucht heeft genomen, is het steeds beter mogelijk tumorgroei met gerichte geneesmiddelen te beïnvloeden. Met deze zogeheten precision oncology worden volgens Katrien Grünberg soms spectaculaire resultaten behaald. ‘Maar er zijn nog wel de nodige uitdagingen om de moleculaire diagnostiek hiervoor goed in te richten. Door de afwijkingen in het tumor-DNA daarmee in kaart te brengen, kun je per patiënt voorspellen of zo’n geneesmiddel bij die persoon zal werken.’ Met de PATH-studie (‘Predictieve Analyse voor Therapie’) wilde projectleider Grünberg, samen met projectcoördinator Marjolijn Ligtenberg (links op de foto), weten hoe het met de toegankelijkheid van die diagnostiek in Nederland is gesteld.

Nog winst te behalen

Met GGG-subsidie en medewerking van de Nederlandse Vereniging voor Pathologie (NVVP) en vrijwel alle pathologielabs in ons land, gingen ze aan de slag. Als basis gebruikte PATH data uit het Pathologisch-Anatomisch Landelijk Geautomatiseerd Archief (PALGA). Grünberg legt uit dat het onderzoek zich beperkte tot drie tumortypes, namelijk darmkanker, de gastro-intestinale stromale tumor (GIST) en niet-kleincellig longcarcinoom. ‘We zagen dat de toegankelijkheid tot de moleculaire diagnostiek gemiddeld genomen goed is. Maar bij sommige ziekenhuizen is nog winst te behalen, zodat het ook voor iedereen goed bereikbaar wordt. Ons project heeft onderbouwing en inzichten aangereikt waarmee moleculaire diagnostiek hoogwaardig, doelmatig en met optimale innovatiekracht uitgevoerd kan worden. Dat alles hebben we gebundeld in een position paper.’

‘Een complete DNA-analyse is gemiddeld sneller, levert meer resultaten op en daarmee meer zinvolle behandelingen.’

Kennisverspreiding

Een andere vraag binnen PATH betrof de verspreiding van kennis die noodzakelijk is om moleculaire diagnostiek en precision oncology goed te kunnen uitoefenen. Hiervoor interviewden en enquêteerden de onderzoekers leden van de zogenoemde Moleculaire Tumor Boards (MTB) van de umc’s en het Antoni van Leeuwenhoek. Een MTB is een groep medisch specialisten die een behandeladvies geeft voor kankerpatiënten op basis van het moleculair profiel van hun tumor. Grünberg: ‘De vraag was of de kennis zich in ons land snel genoeg verspreidt, zodat patiënten de juiste behandeling krijgen. Het blijkt dat de MTB’s een goede ontwikkeling hebben doorgemaakt en kennis met elkaar delen. Bij rondzending van een aantal casussen zagen we bovendien dat de adviezen van de boards goed overeenkwamen.’

NGS superieur

Hoewel precision oncology een grote vooruitgang betekent binnen de oncologie, hangt er een fors prijskaartje aan. Daarom vroeg GGG om binnen PATH te onderzoeken wat de meest kosteneffectieve manier is voor de moleculaire diagnostiek. De PATH-wetenschappers deden dit specifiek voor longkanker. ‘Dan zie je dat next generation sequencing, waarmee een gedeelte van het DNA wordt onderzocht, superieur is aan single gene-testen. Een complete analyse met NGS-gebaseerde testen is gemiddeld sneller, levert meer resultaten op en daarmee meer zinvolle behandelingen. En dat leidt uiteindelijk tot extra, relatief gezonde levensjaren.’

Meer weten?
Video
Contact

Verstuur