Charlotte van Hooijdonk, universitair docent Communicatie- en Informatiewetenschappen, Universiteit Utrecht:

‘Etiketteksten zijn complexer dan we denken’

Patiënten die vijf keer met de ogen draaien voordat ze hun oogdruppels gebruiken. Op het etiket staat immers: ‘voor gebruik 5x omzwenken’. Ogenschijnlijk eenduidige etiketteksten met daarop de instructies voor het gebruik van een geneesmiddel zijn voor veel mensen moeilijk te begrijpen, laat staan correct toe te passen. Hoe kan dit beter?

In Nederland is zo’n 30 tot 40% van de geneesmiddelengebruikers niet therapietrouw. Dat komt onder meer doordat ze de instructies op het etiket niet altijd goed begrijpen. Ruim 40% van alle apotheekbezoekers heeft daar moeite mee, ook mensen met een hogere opleiding. Health Base, expertisecentrum voor geneesmiddelinformatie en medicatiebewaking, zocht uit hoe het beter kan. Charlotte van Hooijdonk zat in de grote projectgroep (zie kader) die hieraan werkte. De belangrijkste ontdekking: het etiket is zó vanzelfsprekend, dat we er niet meer over nadenken hoe complex de informatie daarop eigenlijk is. Neem ‘2x daags’; wat betekent dat nu concreet? Of ‘niet onverdund gebruiken’; wat moet je dan eigenlijk precies doen of laten?

Met de ogen draaien

Het eerste deel van het onderzoek was taalkundig van aard, vertelt Van Hooijdonk. Er blijkt nog vaak jargon op het etiket te staan, ‘granules’ in plaats van ‘korrels’ bijvoorbeeld. Of moeilijke woorden als reactievermogen. Om te achterhalen hoe mensen de teksten op een etiket interpreteren, heeft Ekram Maghroudi in drie apotheken 39 bezoekers geïnterviewd. Zij moesten in eigen woorden uitleggen wat ze lazen op het etiket. Sommige mensen bleken bijvoorbeeld het gebruiksadvies ‘voor gebruik omzwenken’ bij oogdruppels verkeerd te begrijpen. Ze dachten dat ze met hun hoofd of hun ogen moesten draaien.

‘Hoe essentieel ook, je bent er niet met betere etiketteksten. Het etiket is onderdeel van de patiëntenvoorlichting als geheel.’

Indrukwekkende verbetering

Met de uitkomsten uit de interviews zijn zeven etiketteksten verbeterd. Vervolgens interviewde Maghroudi 159 bezoekers in acht apotheken. De helft van de bezoekers kreeg de oorspronkelijke etiketteksten voorgelegd en de andere helft de verbeterde versies. Het voor veel mensen verwarrende ‘2x per dag 2 capsules’ werd veel beter begrepen als er staat: ’s ochtends 2 capsules en ’s avonds 2 capsules. Vooral mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden begrepen de etiketteksten beter, vertelt Van Hooijdonk. Was het correct begrip van oorspronkelijke teksten 30%, de verbeterde teksten scoorden 80%, De mensen met adequate gezondheidsvaardigheden maakten een sprong van 50% naar 90%. ‘Dat vind ik toch wel een indrukwekkend resultaat.’

Etiket als onderdeel

De uitkomsten van de studie zijn vertaald naar een handleiding waarmee apothekersassistenten de adviezen kunnen toepassen op bestaande etiketteksten. Hoe essentieel ook, je bent er niet met betere etiketteksten, benadrukken de onderzoekers. Het etiket is onderdeel van de patiëntenvoorlichting als geheel. Veelbelovend is de teach back-methode, waarin je de patiënt vraagt in eigen woorden terug te geven wat je hebt uitgelegd. Het is een van de manieren om de therapietrouw structureel te verbeteren. De inzichten uit het project worden nu gebruikt in de therapietrouw-proeftuin Kanaleneiland van GGG.

Meer weten?

Dit artikel is mede gebaseerd op een eerder Mediator-interview met Sander Borgsteede en Ekram Maghroudi van Health Base. Kijk voor de namen van alle leden van de projectgroep in de door het project opgeleverde handleiding (zie pagina 2).

Video
Contact

Verstuur