Susanne Rebers, senior onderzoeker, Antoni van Leeuwenhoek:

‘ELSI Servicedesk verschaft duidelijkheid over ethische, juridische en maatschappelijke vragen’

Wetenschappers zoeken antwoorden op ethische, juridische en maatschappelijke vragen over het gebruik van humaan materiaal en data vaak op diverse plekken binnen de eigen organisatie. Zij kunnen hun vragen over Ethical, Legal and Social Implications – kortweg ELSI – ook beantwoord krijgen door de landelijke ELSI Servicedesk. Volgens projectleider Susanne Rebers weten onderzoekers dit platform goed te vinden.

Onderzoekers lopen aan tegen een verscheidenheid aan ethische, juridische en sociale vraagstukken. Denk aan vragen rond het verzamelen, delen, archiveren en analyseren van materialen en data van patiënten en donoren. In hoeverre voorziet het informed consent in instemming met bepaalde zaken? Hoe verhouden onderzoeksactiviteiten zich tot regelgeving op het gebied van gegevensbescherming? Susanne Rebers: ‘Onderzoekers komen niet altijd uit deze vraagstukken. Dat leidt tot onzekerheid. Vraagstukken zijn soms ook zodanig complex of nieuw dat verschillende adviseurs ze anders interpreteren. De behoefte aan eenduidigheid en centralisatie in het behandelen van dit soort vragen is groot.’

Snel beantwoorden

In 2018 werd de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht. Daarbij zijn er toenemende mogelijkheden om diagnostische technieken te gebruiken op het gebied van personalised medicine, zoals het analyseren van genetisch materiaal. ZonMw, BBMRI-NL, COREON (COmmissie REgelgeving ONderzoek) en het Antoni van Leeuwenhoek namen het initiatief tot een platform om onderzoeksprofessionals van goede informatie en deskundig advies te voorzien rond de implicaties van onder andere deze nieuwe regelgeving. Rebers legt uit hoe het werkt: ´Een vraag komt binnen bij een lid van ons operationele team. Die kijkt eerst of we de vraag snel binnen het team kunnen beantwoorden. Als dat zo is, krijgt de vraagsteller meteen antwoord.’

‘We helpen bij de ontsluiting van innovatieve mogelijkheden van diagnostiek en behandeling voor de patiënten van morgen.’

Complexere vragen

Complexere vragen worden voorgelegd aan een expert in het kernteam, vervolgt Rebers. Daarin zijn alle disciplines vertegenwoordigd; van juristen, ethici, klinisch genetici, tot radiologen en patiëntenvertegenwoordigers. ‘Als we voor een vraag toch niet de benodigde expertise in huis hebben, roepen we die extern in.’ Behalve een rechtstreeks antwoord naar de vraagsteller, vertalen de medewerkers van de ELSI Servicedesk hun advies ook in meer algemene termen voor de website, zodat andere onderzoekers en adviseurs met vergelijkbare vragen daar ook hun voordeel mee kunnen doen. ´We streven naar harmonisatie van de interpretaties en willen voorkomen dat partijen veel tijd en geld besteden aan het keer op keer uitvinden van hetzelfde wiel.´

Doelmatige implementatie innovaties

Door de inzet bij het centraliseren en harmoniseren van het beleid rond ethische, juridische en sociale vragen, draagt de ELSI Servicedesk bij aan een doelmatige implementatie van nieuwe dataverzamelingstechnieken en -systemen als next generation sequencing en biobanken, aldus Rebers. ´Door bij te dragen aan verantwoord onderzoek met goede waarborgen voor transparantie en gegevensbescherming voor de patiënten en donoren van nu, helpen wij bij het ontsluiten van innovatieve mogelijkheden van diagnostiek en behandeling voor de patiënten van morgen.´

Meer weten?

De coördinatie van de ELSI Servicedesk en de ontwikkeling ligt bij de onderzoeksgroep van Marjanka Schmidt in het Antoni van Leeuwenhoek in Amsterdam en bij Health-RI. Het project is gefinancierd door het GGG-onderzoeksprogramma Personalised Medicine van ZonMw. In dit onderzoeksprogramma zoeken KWF Kankerbestrijding, Zilveren Kruis en ZonMw samen uit hoe de ontwikkelingen op het gebied van next generation sequencing, de toepassing van nieuwe snelle DNA-afleestechnologie, sneller ten goede kunnen komen aan patiënten. Onderzoek naar kanker en zeldzame ziekten zijn daarbij speerpunten. Aan de infrastructuur rond de ELSI Servicedesk werken onder meer de volgende partners mee: COREON, BBMRI-NL, Antoni van Leeuwenhoek, Health-RI en Lygature.

Video
Contact

Verstuur