Petra Elders, hoogleraar Huisartsgeneeskunde, met speciale aandacht voor diabeteszorg, Amsterdam UMC:

‘De ramadan is extra riskant voor diabetespatiënten’

De vakgroep Huisartsgeneeskunde van Amsterdam UMC heeft samen met de Stichting Amsterdamse Gezondheidscentra (SAG) een voorlichtingsprogramma ontwikkeld specifiek voor Marokkaanse en Turkse mensen met diabetes type 2. De aandacht gaat daarbij vooral uit naar de ramadan. Tijdens deze vastenperiode kan het afwijkende voedings- en drinkpatroon ernstige gevolgen hebben voor de diabetespatiënt.

Het viel de Marokkaanse geneeskundestudent Siham Bouchareb enkele jaren geleden op dat het in Nederland wat betreft de diabetesvoorlichting aan haar landgenoten met deze ziekte slecht is gesteld. Ze legde dit voor aan Petra Elders. Samen besloten ze dit probleem aan te pakken en daarbij de nadruk te leggen op de ramadan, vertelt Elders. ‘Doordat er nauwelijks voorlichting is, zie je met name dat zich tijdens deze vastenperiode ongelukken voordoen. Bijvoorbeeld een ernstige hypo, dus een sterke daling van de bloedglucosespiegel. Of complicaties door het vasten. Dat bleek ook na een rondje Amsterdamse ziekenhuizen met de vraag of dat inderdaad zo is.’

Medicatie niet aanpassen

Diabetes type 2 komt bij Turkse en Marokkaanse mensen drie- tot viermaal zo vaak voor als bij mensen van Nederlandse afkomst. Elders vermoedt dat verschillende oorzaken een rol spelen. ‘Waarschijnlijk is het genetisch bepaald. Mogelijk speelt ook mee dat ze van oorsprong uit landen komen met weinig voeding en nu in Nederland wonen, waar een overvloed is. Verder eten ze veel koolhydraatrijke voeding en bewegen ze vaak minder. Het risico tijdens de ramadan is extra groot als de medicatie niet of onvoldoende wordt aangepast. Het effect van de medicijnen is immers afhankelijk van de voeding die je binnenkrijgt. Tijdens de ramadan eet en drink je overdag helemaal niets en ’s avonds juist wel, met mogelijk een te lage of te hoge bloedsuiker als gevolg.’

‘De materialen worden veel gebruikt. Er zijn aanwijzingen dat diabetespatiënten na de voorlichting beter door de ramadan zijn gekomen.’

Voorlichtingsbijeenkomsten

Met GGG-subsidie hebben Elders en Bouchareb samen met SAG een uitgebreid voorlichtingsprogramma opgesteld, speciaal voor Turkse en Marokkaanse diabetespatiënten. Zo is in overleg met imams een folder gemaakt waarmee deze geestelijk leiders tijdens het vrijdagmiddaggebed in de moskee vlak voor de ramadan het onderwerp kunnen bespreken. Ook zijn er in Amsterdam diverse voorlichtingsbijeenkomsten voor diabetespatiënten gehouden in moskeeën, buurthuizen en huisartsenpraktijken. Via flyers en posters werd de doelgroep opgeroepen om deze bijeenkomsten bij te wonen.

Medicijn- en dieetkaarten

Uiteindelijk hebben alle inspanningen geleid tot een substantiële uitbreiding van de ‘Toolkit Diabetes en ramadan’. Deze toolkit, die de Nederlandse Diabetes Federatie al eerder samen met de Jan P.G. van Ooyenstichting voor professionals had ontwikkeld, bevat nu ook ‘gereedschap’ voor mensen die minder taalvaardig zijn en weinig gezondheidsvaardigheden hebben. Er is veel beeldmateriaal en er zijn voorlichtingsfilmpjes in de eigen taal. Elders: ‘De voorlichtingskaarten over voeding staan ook op de website eetstoplicht.nl. We zien dat daar veel gebruik van wordt gemaakt, zowel in Nederland als in Vlaanderen. We hebben aanwijzingen dat de diabetespatiënten na de voorlichting beter door de ramadan zijn gekomen.’

Meer weten?
Video
Contact

Verstuur