Het rapport van adviesbureau Strategies in Regulated Markets (SiRM) schetst een mooi beeld van 10 jaar ZonMw-programma Goed Gebruik Geneesmiddelen (GGG). Dit programma stimuleert al die jaren met veel energie effectiever, veiliger en doelmatiger gebruik van bestaande geneesmiddelen. Het neemt een zeer belangrijke plaats in binnen het onderzoek naar geregistreerde geneesmiddelen en draagt bij aan een levendig en groeiend onderzoeksveld. Over de evaluatieperiode 2012-2022 heeft SiRM gegevens van 453 GGG-projecten uit de verschillende subsidierondes geëvalueerd. Een opvallende positieve constatering is dat slechts zeventien daarvan zijn stopgezet, ofwel 4 procent. In een actief veld van geneesmiddelenonderzoek is dat een verrassend laag getal.
Het GGG-programma voorziet duidelijk in een behoefte. Vanaf de start was het aantal projectaanvragen vele malen hoger dan gehonoreerd kon worden. Dat dwingt GGG tot scherpe keuzes voor de meest relevante projecten van de beste kwaliteit. De keerzijde is dat ook veel goede en relevante projecten níét gehonoreerd kunnen worden. Met een ruimer subsidiebudget zouden de opbrengsten van het programma nog hoger kunnen zijn.
GGG is veel meer dan louter een subsidieprogramma voor relevant onderzoek. Het is ook een sterke en verbindende schakel in een systeem van professionals en organisaties die zich samen richten op beter gebruik van geneesmiddelen. Op verschillende vlakken zijn initiatieven gestart waarin GGG een faciliterende rol speelt, bijvoorbeeld de koppeling van richtlijnen en de samenwerking met Zorginstituut Nederland.
Wat levert dit alles nu concreet op? Indrukwekkend is de doorrekening op basis van 21 kwantificeerbare projecten. SiRM concludeert dat het GGG-programma minimaal 9.800 levensjaren in goede gezondheid opgeleverd heeft.
In euro’s uitgedrukt komen de netto opbrengsten van 10 jaar GGG naar schatting uit op ruim een miljard. 200 miljoen daarvan betreft in geld omgerekende QALY’s. Hiermee heeft GGG zich ten minste negen keer terugverdiend. Belangrijk is ook dat de niet direct kwantificeerbare opbrengsten van GGG minstens zo omvangrijk en impactvol zijn. Als het programma nog sterker inzet op implementatie, kunnen de opbrengsten – zowel wetenschappelijk als in levensjaren en euro’s – alleen nog maar groter worden.
Voor de externe evaluatiecommissie is het duidelijk: GGG verdient een vervolg. Onze eerste aanbeveling naar aanleiding van de evaluatie is dan ook klip en klaar: handhaaf het GGG-programma. Het is van grote waarde in het onderzoeksveld. En vooral ook voor een betere farmacotherapeutische zorg voor de patiënt.
Pim van Gool
hoogleraar Neurologie, Amsterdam UMC, en voorzitter van de externe evaluatiecommissie
Het GGG-programma van ZonMw bestaat 10 jaar. Volgens afspraak met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft ZonMw een tweede externe evaluatie laten uitvoeren over de periode van 2012-2022, in aanvulling op een eerdere evaluatie in 2017. De externe evaluatie is uitgevoerd door SiRM en gepubliceerd onder de titel ‘Een sterke schakel; evaluatie ZonMw-programma Goed Gebruik Geneesmiddelen’, april 2022.
Voor de huidige evaluatie heeft ZonMw een breed samengestelde externe evaluatiecommissie ingesteld met verschillende stakeholders uit het veld. De commissie kreeg tot taak de evaluatie te begeleiden. De externe evaluatiecommissie geeft reflectie op het rapport van SiRM en doet een aantal aanbevelingen, gebaseerd op de gedachtewisseling binnen de commissie naar aanleiding van het SiRM rapport.
Peter Bertens
Tjitske van der Zanden
Bert Leufkens
Anton Ussi
Teun van Gelder